Tình dục là một hoạt động hết sức tự nhiên của con người. Chẳng có gì sai nếu bạn ham muốn nó, cho dù bạn thuộc bất kỳ giới tính hay khuynh hướng tình dục nào; và cũng chẳng có gì sai nếu nó chẳng làm bạn thích thú.

Trong trường hợp bạn vô cùng muốn quan hệ với ai đó, bạn cần những gì? Có thể bạn sẽ nghĩ ngay đến kiến thức về các biện pháp tránh thai và các bệnh tình dục, cũng như cách xử lý nếu không may sự cố xảy ra. Nhưng còn có một thứ hết sức quan trọng mà bạn cần để chắc chắn hành vi tình dục của hai người không sai trái, đó là sự đồng tình (consent) của đối tác.

Sự đồng tình của họ là vô cùng cần thiết, vì bạn đang muốn tương tác với cơ thể của họ, và chỉ có chính họ mới có quyền quyết định với cơ thể của họ. Nếu bạn phớt lờ sự phản đối của người đó, và cứ thản nhiên tiếp tục, thì bạn sẽ để lại cho họ rất nhiều chấn thương tâm lý, và có khi tự gửi mình vào tù, vì bạn đã không tôn trọng và xâm phạm tình dục/ hiếp dâm người đó. Xâm phạm tình dục ở đây bao gồm bất kỳ hành vi gợi dục với một người nào đó mà không có sự ưng thuận của họ. Tình dục rất tuyệt, nhưng tình dục không có consent thì không hề là tình dục, mà là xâm phạm tình dục hay hiếp dâm.

Consent (sự đồng ý, ưng thuận) ở đây có thể được định nghĩa là đồng ý quan hệ một cách tự nguyện,tỉnh táo, nhiệt tình, thích thú, và chắc chắn. Nếu bạn hỏi người đó: “Bạn cảm thấy thế nào nếu hai tụi mình quan hệ tình dục?”; và họ trả lời: “Ôi tuyệt! Tôi tưởng bạn sẽ chẳng bao giờ hỏi!” thì rõ ràng bạn đã được bật đèn xanh rồi đó. Nhưng nếu với câu hỏi tương tự, và câu trả lời là không, thì tất nhiên, hai người không thể quan hệ. Tuy nhiên, consent không đơn thuần chỉ là nhận được một tiếng “có” như nhiều người nghĩ, consent gồm nhiều hơn thế nữa.

Để xác định xem một người có thực sự muốn quan hệ hay không, bạn phải trả lời được 2 câu hỏi:

1. Người đó có muốn đồng ý hay không?

Rất nhiều người đồng ý quan hệ nhưng thực sự họ không thích thú. Có rất nhiều lý do khiến một người gật đầu với chuyện lên giường, nhưng đôi lúc, lý do ấy không xuất phát từ chính họ. Nhiều người cho rằng, chỉ cần tìm cách “thuyết phục” đối tác quan hệ với mình, thì hành vi tình dục ấy là không sai trái. Chỉ cần khiến cho người ấy “tự nguyện” lên giường mà không phải dùng đến bạo lực, thì đó không phải là hiếp dâm. Tuy nhiên, việc hỏi đi hỏi lại, làm cho người khác cảm thấy tội lỗi vì đã từ chối (guiltrip), đe dọa, tạo áp lực,..v…v để biến câu trả lời từ “không” thành “có” được gọi là sự thao túng về mặt tâm lý (mental manipulation), và cũng có thể gọi là bạo hành tâm lý (mental abuse). Khi ai đó cứ hỏi đi hỏi lại, hay làm một việc gì khác tương tự, tới khi nhận được câu trả lời “có”, người ấy chưa bao giờ coi trọng mong muốn của đối tác, do vậy, họ đã không cho đối tác của mình cơ hội để từ chối. Dùng nhiều cách để “thuyết phục” người khác quan hệ với mình dù họ đã nói không là một cách bạo hành tình dục, sử dụng sự ràng buộc về mặc tâm lý để ép nạn nhân quan hệ. Trong các trường hợp như thế, không hề có consent, vì consent đó không tự nguyện.

Nếu bạn đồng ý quan hệ với ai đó, hãy nghĩ xem, lý do bạn đồng ý là gì. Là do bạn thực sự ham muốn, hay là do bạn cảm thấy tội lỗi vì đã từ chối người ấy? Có khả năng, từ “có” của bạn thoát ra từ sự mệt mỏi do người ấy cứ năn nỉ bạn, hay từ lo chuyện gì xấu sẽ xảy ra. Nếu các lý do nằm ngoài mong muốn của bạn, hãy nhớ rằng, cơ thể của bạn là của bạn và chỉ bạn thôi, làm vừa lòng nhu cầu tình dục của người khác không phải là nhiệm vụ của bạn, bạn có quyền được quan hệ nếu cả hai đều đồng ý, nhưng chả có gì bắt buộc bạn phải quan hệ với ai đó nếu bạn không thích, kể cả người ấy có đang là người yêu, hay vợ/chồng của bạn.

Quan trọng hơn là, bị từ chối là một chuyện hết sức bình thường, bất kỳ ai cũng có thể bị từ chối. Cho nên, khi nhận được tiếng “không” thay vì tiếng “có” như mong đợi, bạn có thể sẽ thất vọng, nhưng rồi bạn cũng sẽ chấp nhận nó. Không có gì để xấu hổ hay cảm thấy bị xúc phạm.

2. Người đó có khả năng đồng ý hay không?

Trong một số trường hợp, một cá nhân không có khả năng đồng ý quan hệ. Tội phạm hiếp dâm xảy ra khi nạn nhân đang say xỉn, hay do bị gài thuốc có lẽ chẳng phải gì xa lạ với chúng ta. Khi nạn nhân bị say xỉn hay bỏ thuốc, họ khó có thể chống cự, và thường sẽ “chiều” theo ý kẻ hiếp dâm. Rất nhiều người cho rằng, đó không phải là hiếp dâm, vì rõ ràng nạn nhân đã tỏ ra tự nguyện, và phải chăng, việc nạn nhân trở nên say xỉn là cách họ ra tín hiệu là họ đang muốn quan hệ? Không, không, không hề, vì một trong những yêu cầu thiết yếu cho consent là nó phải rõ ràng, được xác nhận bởi người cho, chứ không phải là do phỏng đoán mơ hồ của người muốn, dựa trên cách cư xử, quần áo, thái độ,…v…v của người cho. Hơn nữa, người đang say xỉn, bị bỏ thuốc không có khả năng đồng ý quan hệ vì họ không tỉnh táo. Cùng với việc đó, hiếp dâm, theo định nghĩa của FBI, là thâm nhập vào cơ thể của nạn nhân, dù nhẹ đến đâu, từ đường âm đạo hay hậu môn với bất kỳ bộ phận cơ thể hay vật thể nào; hoặc quan hệ tình dục qua đường miệng, mà không có sự ưng thuận của nạn nhân. Do đó, việc lợi dụng một người đang say xỉn hay bỏ thuốc ai đó để quan hệ với họ, bị coi là hiếp dâm.

Ngoài ra, trẻ em cũng không có khả năng đồng ý giao cấu với người trưởng thành. Ở Việt Nam, giao cấu với trẻ em dưới 13 tuổi thì bị truy tố tội ‘hiếp dâm trẻ em,’ và giao cấu với trẻ em từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi, nếu có sự đồng thuận của nạn nhân, thì bị truy tố tội ‘giao cấu với trẻ em. Nhiều trẻ em chưa thực sự phát triển tâm lý chính chắn để hiểu quan hệ tình dục là gì, và dễ dàng đồng ý dù chưa hiểu rõ chuyện gì sẽ xảy ra. Trong nhiều trường hợp, đứa trẻ là người bắt đầu và thậm chí còn khiêu khích trước, nhưng dù có thế đi chăng nữa, trách nhiệm từ chối vẫn là của người lớn. Kể cả khi một cô gái 13 tuổi chẳng mặc gì ngoài đồ lót, nằm lăn lóc trên giường và ra hiệu cho một người đàn ông 30 tuổi hãy lại đấy, ông ấy vẫn không có quyền giao cấu với đứa trẻ. Vì sao người lớn, với hiểu biết và vốn sống sâu rộng hơn, không chấp nhận trách nhiệm ngăn chặn ấu dâm khi chúng ta có thể, mà lại đổ lỗi cho những đứa trẻ chưa có khả năng điều khiển được hành vì của mình? Trẻ em trong trường hợp này có tội tình chi?

Tương tự, người đang mắc bệnh tâm lý cũng có thể không có khả năng đồng ý quan hệ. Giống như trẻ em, họ có thể không thực sự hiểu họ đang đồng ý làm chuyện gì hay không thể quyết định đúng đắn. Tuy nhiên, bệnh tâm lý rất đa dạng và khác nhau, không phải bất kỳ ai mắc bệnh tâm lý cũng không có khả năng đồng ý quan hệ. Không thể bát bỏ quyền tự do quyết định, quyền tự do quan hệ tình dục của một người với viện cớ là họ mắc bệnh tâm lý. Do vậy,một bệnh nhân tâm lý có thể đồng ý quan hệ hay không, tùy thuộc vào chẩn đoán bệnh của họ, tùy loại bệnh, tùy mức độ.

Một số trường hợp khác mà consent không thể có được là khi một người có thẩm quyền trên người khác, ví dụ như là giữa giáo viên với học sinh, người trông trẻ với đứa trẻ, bác sĩ/nhà trị liệu với bệnh nhân, người nổi tiếng với fan hâm mộ,…v…v Sự lệ thuộc, thần tượng có thể ảnh hưởng đến khả năng đồng ý của một người. Điều này dẫn đến một sự giao cấu với vẻ ngoài trông ưng thuận, nhưng thực ra là sự lợi dụng thẩm quyền.

Ngoài hai câu hỏi trên, có một số thứ chúng ta nên biết về consent:

– Một người đồng ý với một hành vi gợi dục nào đó không có nghĩa là họ sẽ đồng ý với các hành vi khác. Ví dụ, một người đồng ý quan hệ qua đường âm đạo, không có nghĩa là người ấy cũng đồng ý với việc quan hệ qua đường hậu môn hay đường miệng. Tất cả chúng ta đều có ranh giới riêng của mình và điều đó cần được tôn trọng.

– Một người đồng ý quan hệ hôm nay, không có nghĩa là họ sẽ vẫn đồng ý vào ngày mai, ngày mốt, tuần tới, hay mãi mãi. Bạn không thể bất chợt đẩy người khác vào giường với lý do “nhưng tuần trước bạn đồng ý mà?!”.

– Consent có thể bị rút lại ở bất kỳ lúc nào kể cả phút cuối. Có thể lúc bạn hỏi họ nói “có”, nhưng khi mọi thứ đều sẵn sàng họ lại nói “không”, thì bạn chỉ có thể tôn trọng họ thôi.

– Một người đang bất tỉnh không thể đồng ý quan hệ, như ở trên, họ không có khả năng đồng ý. Kể cả khi lúc họ còn tỉnh táo họ đã đồng ý, bạn vẫn không có quyền quan hệ với họ khi họ đang bất tỉnh.

– “Không” lúc nào cũng có nghĩa là “không”, nhưng “có” thì không như thế. Có sự khác biệt giữa “Ôi thật tuyệt! Mình đồng ý!” và “…ờ…nếu bạn muốn.” Ngoài ra, sự vắng mặt của tiếng “không” không có nghĩa là “có”. Một người tán tỉnh bạn, thân mật với bạn, có thể là do họ thích bạn, nhưng không có nghĩa là họ đồng ý quan hệ với bạn.

Có sự khác biệt giữa tự nguyện đồng ý và đồng ý do bị áp lực. Trong trường hợp người yêu bạn muốn quan hệ nhưng bạn không hứng thú lắm, bạn có thể tự do chọn lựa giữa có hoặc không và người yêu bạn hoàn toàn tôn trọng quyết định của bạn, và bạn đồng ý mặc kệ mình không ham muốn lắm vì bạn muốn làm người yêu mình vui, thì đó là consent. Nhưng khi người yêu bạn muốn quan hệ mà bạn không muốn lắm, và họ giận dỗi hoặc dọa chia tay, tung clip,…v…v nếu bạn từ chối, thì đó không bao giờ là consent, đó là bạo hành tình dục.

Trong nhiều trường hợp họ có tất cả “dấu hiệu” như họ đang đồng ý với mình, và bạn cảm thấy vô cùng băn khoăn. Làm thế nào để biết bạn có nên tiến tới hay không? Cách đơn giản nhất là hỏi.

– Mình rất muốn ôm bạn, bạn có muốn không?

– Bạn có thích mình làm việc này không?

– Có sao không nếu mình cởi áo/ quần/ đồ lót/… của bạn ra?

– Bạn thích mình làm gì?

-…

Nếu bạn muốn quan hệ với bất kỳ ai, điều đầu tiên cần làm là phải hỏi, hỏi để xem họ muốn không, hỏi để xem họ có đồng ý hay không. Trước khi quan hệ, một cuộc đối thoại về sở thích, giới hạn,…v…v của nhau là vô cùng quan trọng. Chúng ta nên chia sẻ về tiền sử các bệnh tình dục của nhau, nhất trí trên phương pháp tránh thai hay cách xử lý nếu sự cố xảy ra, những việc chúng ta đồng ý và không đồng ý,…v…v Trong bất kỳ mối quan hệ nào, giao tiếp luôn là chìa khóa cho sự thấu hiểu và thông cảm. Giao tiếp trước khi quan hệ sẽ giúp bạn hài lòng hơn và tránh được nhiều sự cố ngoài mong đợi.

Dưới đây là một video rất đơn giản và hài hước về consent, hy vọng các bạn sẽ thích nó:

Fun fact:

Consent là một từ đến từ tiếng Latin, “Con” nghĩa là cùng nhau (together), và “sentire” nghĩa là cảm xúc (feeling), ghép lại chúng ta có “together feeling”, nghĩa là cùng nhau cảm nhận một điều gì đó. Giống như đối với tình dục, tình dục là một hành vi xảy ra giữa những người tham gia, chứ không phải là với một ai đó. (Nguồn: https://www.youtube.com/watch?v=Q5H6QvNmfjY )

Cuối cùng là, mình chúc các bạn có những trải nhiệm tình dục thật thỏa mãn và an toàn. Tình dục rất tuyệt vời, và nó nên như thế.

Bài viết này sử dụng thông tin từ rất nhiều nguồn khác nhau:

https://healthandcounseling.unca.edu/what-consent

http://teenhealthsource.com/sex/sexual-consent/

http://www.pamf.org/teen/abc/sex/consent.html

http://www.iwannaknow.org/teens/relationships/communicate.html

Tác giả: Huỳnh Kim